W ramach konsultacji projektu ustawy o zmianie ustawy o organizacji rynków owoców i warzyw oraz rynku chmielu uprzejmie informuję, że samorząd rolniczy negatywnie ocenia propozycję zawarta w przepisie dotyczącą przyjęcia sposobu określania wysokości wsparcia za produkty podlegające operacji wycofywania z rynku – tj. warunek, że wysokość kwoty wsparcia za takie produkty będzie niższa od ich aktualnych cen rynkowych.
W odpowiedzi czytamy: “….
Zasady dotyczące wycofywania z rynku ustanowiono w rozdziale III w sekcji 5 rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) 2017/891 z dnia 13 marca 2017 r. uzupełniającego rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1308/2013 w odniesieniu do sektora owoców i warzyw oraz sektora przetworzonych owoców i warzyw, uzupełniającego rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1306/2013 w odniesieniu do kar, które mają być stosowane w tych sektorach, a także zmieniającego rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) nr 543/2011 (Dz. Urz. UE L 138 z 25.05.2017, str. 4, z późn. zm.), zwanego dalej „rozporządzeniem nr 2017/891”.
Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi ul. Wspólna 30, 00-930 Warszawa
telefon: +48 22 250 01 18, e-mail: kancelaria@minrol.gov.pl
Stosownie do art. 45 ust. 3 rozporządzenia nr 2017/891, w przypadku wycofywania z rynku owoców i warzyw, które są przekazywane w ramach bezpłatnej dystrybucji organizacjom i instytucjom charytatywnym, pomoc finansowa Unii obejmuje wyłącznie płatności za przekazane produkty na podstawie ust. 1 niniejszego artykułu oraz koszty, o których mowa w art. 16 ust. 1 i art. 17 ust. 1 rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2017/892 z dnia 13 marca 2017 r. ustanawiającego zasady stosowania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1308/2013 w odniesieniu do sektora owoców i warzyw oraz sektora przetworzonych owoców i warzyw (Dz. Urz. UE L 138 z 25.05.2017 str. 1, z późn. zm.), zwanego dalej „rozporządzeniem nr 2017/892”.
Koszty, o których mowa w art. 16 ust. 1 i art. 17 ust. 1 rozporządzenia nr 2017/892 są to koszty transportu oraz koszty sortowania i pakowania.
Jednocześnie, zgodnie z art. 45 ust. 1 rozporządzenia nr 2017/891 wsparcie na wycofywanie z rynku, obejmujące zarówno unijną pomoc finansową, jak i wkład organizacji producentów, wynosi nie więcej niż kwoty określone w załączniku IV.
Należy wyjaśnić, że „wsparcie na wycofywanie z rynku”, o którym mowa w art. 45 ust. 1 rozporządzenia nr 2017/891, nie jest tożsame z cenami rynkowymi, jakie można byłoby otrzymać za produkty podlegające operacji wycofywania, gdyby je przeznaczyć na sprzedaż. Należy przypomnieć, że operacja wycofania z rynku nie jest alternatywą dla wprowadzania owoców i warzyw do obrotu. Jest to działanie podejmowane w sytuacji kryzysowej, gdy z jakiegoś powodu nastąpił znaczący spadek cen na rynku i dzięki operacji wycofywania z rynku, czyli de facto nieprzeznaczeniu części produkcji do sprzedaży wpływa się na zmniejszenie podaży danego produktu na rynku, co w rezultacie skutkuje wzrostem cen otrzymywanych za ten produkt.
Należy zwrócić uwagę, że maksymalne kwoty określone w załączniku IV do rozporządzenia nr 2017/891 są znacznie niższe od średnich cen rynkowych. Przykładowo: maksymalna kwota wsparcia na wycofywanie z rynku jabłek określona w załączniku IV do rozporządzenia nr 2017/891 wynosi 24,16 EUR/100 kg w przypadku bezpłatnej dystrybucji i 18,11 EUR/100 kg w przypadku pozostałych przeznaczeń. Oznacza to, że przyjmując np. kurs 1 EUR = 4,70 zł, maksymalna kwota wsparcia za 1kg jabłek może wynieść 1,14 zł/kg w przypadku bezpłatnej dystrybucji i 0,85 zł/kg w przypadku pozostałych przeznaczeń. Dla gruszek maksymalna kwota wsparcia, zgodnie z ww. załącznikiem, w przeliczeniu na zł/kg i przy przyjęciu ww. kursu EUR to: 1,60 zł/kg w przypadku bezpłatnej dystrybucji i 1,20 zł/kg w przypadku pozostałych przeznaczeń. Również maksymalne kwoty wsparcia za produkty niewymienione w załączniku IV, określone przez państwa członkowskie w ich krajowych przepisach nie są cenami rynkowymi, gdyż jak wskazuje przepis art. 45 ust. 1 akapit drugi – nie mogą one przekroczyć 40 % średnich cen rynkowych w ciągu poprzednich pięciu lat w przypadku bezpłatnej dystrybucji oraz 30 % w przypadku innych przeznaczeń niż bezpłatna dystrybucja.
W tym miejscu można również posłużyć się przykładem wyliczając ile wyniosą koszty sortowania i pakowania wskazane w załączniku V do rozporządzenia nr 2017/892 w przeliczeniu na zł/kg. Przykładowo dla jabłek wynoszą 187,70 EUR/tonę, co przyjmując kurs 1 EUR = 4,70 zł wynosi 0,88 zł/kg. Jest to kwota doliczana do kwoty wsparcia za wycofywanie, która, jak wskazano wyżej, nie może przekroczyć 1,14 zł/kg w przypadku bezpłatnej dystrybucji. W sumie organizacja producentów może otrzymać maksymalnie 1,14 zł + 0,88 zł = 2,02 zł za 1 kg jabłek, nie licząc kosztów transportu (które, posługując się danymi z załącznika IV do rozporządzenia nr 2017/892, dla odległości np. od 25 do 200 km wyniosą w przeliczeniu kwotę 0,19 zł/kg).
Ustawodawca w projektowanym przepisie art. 9a ust. 2a zmienianej ustawy z dnia 19 grudnia 2003 r. o organizacji rynków owoców i warzyw oraz rynku chmielu wskazał, że wsparcie, o którym mowa w art. 45 ust. 1 rozporządzenia nr 2017/891, które zgodnie z ww. przepisami UE nie może wynieść więcej niż maksymalne kwoty określone w załączniku IV do rozporządzenia nr 2017/891, ani nie więcej niż maksymalne kwoty określone w krajowych przepisach, które nie przekraczają 40% i 30% średnich cen rynkowych, ustala się jako kwotę równą cenie zakupu produktu od producenta. Ceny zakupu produktów od producenta są udokumentowane w prowadzonej przez organizacje producentów księgowości, więc przyjęcie ich jako kwot wsparcia za produkty wydaje się racjonalne, bez konieczności dokonywania specjalnych wyliczeń czy przyjmowania kwot szacunkowych.
W tym miejscu należy wyjaśnić, że w Rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 10 listopada 2020 r. w sprawie maksymalnej wysokości rekompensat z tytułu nieprzeznaczania do sprzedaży niektórych gatunków owoców i warzyw, dla których rekompensaty te nie zostały określone przepisami Unii Europejskiej (Dz. U. poz. 2078) wskazano, że maksymalna wysokość rekompensat, tj. kwot wsparcia na wycofywanie z rynku, w przypadku bezpłatnej dystrybucji wynosi 40%, a w przypadku innych przeznaczeń 30% średniej ceny rynkowej uzyskiwanej za dany gatunek owoców lub warzyw na rynkach hurtowych, obliczanej na podstawie średniej arytmetycznej cen hurtowych notowanych w tygodniach z pięciu lat kalendarzowych poprzedzających rok nieprzeznaczania owoców i warzyw do sprzedaży, odpowiadających tygodniowi, w którym odbiorca otrzymał od organizacji producentów produkty wycofane z rynku. W przypadku wycofywania z rynku np. śliwek należałoby zatem wyliczyć odpowiednio 40% lub 30% średniej ceny na rynku hurtowym i byłyby to maksymalne kwoty wsparcia.
Jeśli w okresie przeprowadzania operacji wycofywania z rynku, cena zakupu produktu od producenta przyjęta jako wsparcie na wycofywanie z rynku, o którym mowa w art. 45 ust. 1 rozporządzenia nr 2017/891 będzie wyższa od maksymalnej kwoty wsparcia określonej w załączniku IV rozporządzenia nr 2017/891 albo wyliczonej na podstawie ww. rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, to do wsparcia dla organizacji producentów zostanie przyjęta maksymalna kwota.
Dobrym przykładem zobrazowania różnic między cenami zakupu jabłek płaconych przez organizacje producentów a cenami sprzedaży na rynek przez organizacje producentów są wykresy umieszczane w cotygodniowych notowaniach cen świeżych owoców i warzyw w ramach Zintegrowanego Systemu Informacji Rynkowej na stronie internetowej Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi począwszy od notowań za okres 9 – 17 maja 2022 r.
